Lockdownonderwijs in tijden van corona

Eerste cyclus
 

Bij de opstart van het schooljaar zag de onderwijssituatie in de gevangenis er nog vrij goed uit. We konden mits maatregelen als plexischermen, alcogel, verluchting en herschikking van de lokalen aan de slag. De groepen waren wel iets kleiner dan normaal. In plaats van de gebruikelijke 15 cursisten, waren de groepen nu opgemaakt uit ongeveer 10 leden.  

Eind oktober zagen we donkere wolken naderen. De modules van de eerste cyclus mochten we nog afronden maar erna werden alle groepsactiviteiten in de gevangenis verboden tot nader order. Dit betekende geen onderwijs meer tijdens de tweede cyclus en we wisten niet wat de rest van het schooljaar nog zou brengen. Op dit moment gingen we al uit van een worst-case scenario voor de komende maanden. Na een inspirerend gesprek met collega’s uit andere gevangenissen wou ik toch zoeken naar een alternatief voor de lessen. Voor 5 van de 7 geplande modules hebben we dat ook gevonden. We schakelden over naar 1 op 1 onderwijs met materiaal op cel. Dit was wel enkel mogelijk mits enkele aanpassingen.

Tweede cyclus
 

Intakes konden niet meer fysiek plaatsvinden, dit proces moest nu op cel gebeuren. Ik maakte op voorhand een preselectie van de gedetineerden die in aanmerking kwamen om een cursus te volgen. Dit maakte het alternatieve onderwijsaanbod het meest werkbaar. Bij geïntereseerde gedetineerden vond er een test plaats op cel. De lesgever evalueerde deze test en besliste zo wie over het vereiste niveau beschikte om een module te volgen. Voor een module werden de cursisten 1 voor 1 opgeroepen en kregen een kwartier individuele begeleiding. Tijdens dit kwartier werd het gemaakte studiemateriaal overlopen en werd ook nieuw materiaal meegegeven om te maken op cel.

Derde cyclus
 

Het schrappen van het groepsaanbod werd keer op keer verlengd. Ook na nieuwjaar mochten we nog geen groepsaanbod voorzien. Dus hebben we gekozen om verder te gaan op de ingeslagen weg. 1 op 1 onderwijs met pakketten die op cel werden verwerkt. Enkel voor de module ICT bleek dit niet mogelijk. Zonder computerlokaal en zonder computers op cel is dit echt niet haalbaar. Dus cyclus 3 kon starten met 6 van de oorspronkelijk 7 geplande modules met gemiddeld een 8-tal deelnemers.  

Vierde cyclus
 

Ook voor cyclus 4 planden we op de ingeslagen weg verder te gaan. Het ergste moest echter nog komen. In de gevangenis van Hasselt en Dendermonde hadden ze al ervaring met een totale lockdown in de gevangenis door een explosie van coronagevallen. Begin april was het in Gent ook van dat. In amper 2 weken tijd raakten 16 bewakers en 40 gedetineerden besmet. Iedereen moest op cel blijven. Leraars, net zoals alle medewerkers van de Vlaamse gemeenschap, moesten zo veel mogelijk uit de gevangenis blijven. Contact met de gedetineerden was uitgesloten.

Dus moesten we noodgedwongen opnieuw schakelen en alternatieven zoeken. We hadden al ervaring met intakes en lespakketten op cel. Misschien konden we nu echt alles in afstandsonderwijs gieten in afwachting van een minder streng regime? 

Na veel gemail rond nieuwe afspraken gingen we er opnieuw voor. 6 van de 7 geplande modules konden starten.

Via mail werden groepen samengesteld. Lesmateriaal werd doorgestuurd, geprint en op cel bezorgd door de fatikes (gedetineerden die meewerken in de bib van de gevangenis). Alle administratie verliep via mail. De scanner en de fatikes moesten overuren draaien tijdens deze periode om alles ‘vlot’ te laten lopen. Glenn, onze cipier, bleek de rots in de branding. Hij was als enige fysiek aanwezig. Ik stalkte hem tijdens de lockdown dan ook met mails en telefoontjes.  

We startten uiteindelijk op zonder een cursist te zien, in de hoop dat de lockdown snel terug voorbij was. Hemelvaart was een teken en de lockdown werd opgeheven. De rest van de modules konden we dan toch afwerken met 1 op 1 contacten.

Hopelijk wordt het volgend schooljaar toch weer onderwijs in groep.

Evaluatie van deze turbulente periode
 

Deze moeilijke periode heeft een grote impact gehad op de manier van lesgeven. We hebben hier ook enkele lessen uitgetrokken. Zo zijn er enkele positieve als negatieve elementen aan bod gekomen.
 

• Ondanks de uitzonderlijke maatregelen hebben veel cursisten volgehouden en was er veel motivatie en inzet.
   
• De intakes op cel zelf hadden zeker hun voordelen. We stuurden de gedetineerden een pakket op cel. Hier kunnen we mss binnenkort verder mee aan de slag.
   
• Het onderwijs in kleine groepen werd positief onthaald. Je kon meer op maat van de cursisten werken. Een combinatie van dit systeem en het klassikale aanbod is voor de toekomst zeker interessant.
   
• Er was geen ICT ondersteuning, online les was dus niet mogelijk. Dit maakte het extra moeilijk om toch nog een vorm van onderwijs aan te bieden. De module ICT viel uiteraard onherroepelijk weg. Langs de andere kant is de nood aan ICT nu wel duidelijk geworden bij justitie. Dit zou dus positief kunnen uitdraaien in de toekomst. Laten we het hopen…
   
• De groepsdynamiek bij de cursisten was er door de maatregelen niet. Voor mij gaat onderwijs in de gevangenis om meer dan kennis overbrengen. Het gaat ook om sociale vaardigheden, omgaan met kritiek en samenwerking. Dat was nu uiteraard niet aan de orde. In een ideale wereld is er een combinatie van groepsaanbod en individuele begeleiding.
   
• Concrete feedback van de lesgever was minder aanwezig, omdat ze de cursisten maar heel beperkt zagen en niet in de les zagen zitten. Van hun gedrag of houding in de les kan je meestal veel opmaken. Nu moest de lesgever het stellen zonder deze signalen tijdens de les.