Afstandsonderwijs in de gevangenis: een terugblik (Klasbak)

Operatie afstandsonderwijs in drie Kempense gevangenissen; een terugblik

Covid-19 zorgde ervoor dat we massaal in lock down gingen de afgelopen maanden. Ook in onze gevangenissen werden er maatregelen genomen in de strijd tegen het virus. Zo was er geen mogelijkheid meer tot groepsactiviteiten en viel ook het onderwijsaanbod stil. Buiten de muren werd dit opgevangen door online-lessen via Zoom, Skype enzovoort. Maar in onze gevangenissen was dit geen optie. Onder invloed van de coronacrisis werden er wel stappen gezet en deed bijvoorbeeld het videbezoek (Webex) zijn intrede. CVO EduKempen en de onderwijscoördinatoren van VOCVO (het Vlaams Ondersteuningscentrum voor het Volwassenenonderwijs) die instaan voor de organisatie van het onderwijsaanbod, besloten niet bij de pakken te blijven zitten en zetten een systeem van afstandsonderwijs in gang. Zonder digitale hulpmiddelen maar wel met geprint materiaal, wekelijkse oppik- en dropmomenten aan de portier van de gevangenissen en de inzet van vele betrokkenen, zowel binnen als buiten de muren. Uiteindelijk konden er 11 officiële deelcertificaten toegekend worden.

Lessen in een ander kleedje

In de Kempense gevangenissen van Merksplas, Turnhout en Wortel kan men gedurende het schooljaar rekenen op een deel van het lesaanbod van CVO EduKempen. Gedetineerden kunnen op deze manier dezelfde (deel-)certificaten behalen als hun collega-cursisten buiten de muren. De laatste periode van dit schooljaar kregen de modules “Nederlands op de gevangenisvloer” in de gevangenis van Turnhout, Spaans (RG 1.1.B) en Inleiding in de boekhouding in de gevangenis van Merksplas en Nederlands Tweede Taal (RG 1.2.) en Frans (RG 1.1.B) in de gevangenis van Wortel een alternatieve uitvoering omdat de leerkrachten na de paasvakantie geen toegang tot de gevangenis meer hadden. De gedetineerden die in de voorafgaande periode les hadden gevolgd, werden aangespoord om zich in te schrijven voor het vervolg. 56 personen schreven zich in. Zij ontvingen hun lessen en opdrachten op papier in een envelop en konden vervolgens aan de slag. Wekelijks werden aan de gevangenispoorten de enveloppes met de gemaakte opdrachten en oefeningen ingewisseld voor die met de nieuwe en verbeterde versies.

Niet voor iedereen weggelegd

Maar zelfstandig en alleen op je cel leerstof verwerken is niet evident. Het lukt niet iedereen via deze formule. Iets minder als de helft (26) was een regelmatig deelnemende cursist. Voor hen was dit alvast een positieve stap richting re-integratie. Niet alleen het verwerken van nieuwe leerstof zonder lesgever in de buurt zorgde voor de nodige uitdagingen maar ook logistiek was het in het begin wat aftasten om de enveloppes met het lesmateriaal vanuit de school bij de gedetineerden te krijgen. Uiteindelijk vond ook het bewakingspersoneel in deze nieuwe manier van werken zijn draai en zorgden zij mee voor de correcte afhandeling van het materiaal in elk paviljoen en aan de poort voor de uitwisseling.

Een competentiegerichte evaluatie

Ook al vonden de meeste partijen in dit verhaal uiteindelijk hun routine, het blijft een tijdsintensieve en omslachtige manier van werken met lacunes. Zo was het niet mogelijk voor het studiegebied Moderne Talen om de vaardigheden ‘spreken’ en ‘luisteren’ aan te bieden door een tekort aan aangepast didactisch materiaal (bv. geen cd-speler op cel) en het ontbreken van internettoegang voor digitale alternatieven. Een volledig deelcertificaat behalen was voor de cursisten van de taalmodules dus geen optie in detentie. Een spijtige zaak. Vooral ook omdat men vanuit het CVO, met het oog op de re-integratie, inzet op een competentiegerichte evaluatie waarbij alle competenties (kennis, vaardigheden en attituden) worden aangeboden en geëvalueerd. Bijvoorbeeld in het kader van werk: een vacature lezen, een CV opstellen, een motivatiebrief schrijven …

Wat hebben we geleerd?

Wat dit huzarenstukje in de Kempen ons aantoont, is dat wanneer de verschillende betrokken partijen engagement tonen en samenwerken, er wel wat mogelijk is. De schooldirectie en -medewerkers, leerkrachten, de onderwijscoördinatoren en bewakingspersoneel, iedereen heeft extra moeite gedaan en heeft zich aangepast om de gedetineerden toch maar van educatie te kunnen voorzien tijdens de lockdown. Deze ervaring is op zich ook een leerproces geweest waarbij er expertise is opgebouwd rond afstandsleren in de gevangenis. Maar de nood aan digitalisering in de gevangenis, onder andere voor het educatief aanbod, werd nog maar eens in vet onderstreept.

Met dank aan Ana Ferrando, lesgeefster bij CVO EduKempen en lid van Klasbak voor de input.

Uit